YILLIK ÜCRETLİ İZİN HAKKI VE ALACAĞI

YILLIK ÜCRETLİ İZİN HAKKI VE ALACAĞI NEDİR?

İşyerinde işe başlama tarihinden itibaren deneme süresi de dahil olmak üzere, en az 1 yıl çalışmış işçilere, İş Kanunu 53. maddesinde belirtilen yıllık ücretli izin hakkı verilir. İşçinin bu haktan vazgeçmesi mümkün değildir.

YILLIK İZİN GÜNLERİ NASIL HESAPLANIR?

Kanuna göre, işçinin hak ettiği yıllık izin süresi belirlenirken işçinin işyerinde çalıştığı yıllara göre değerlendirme yapılır. Buna göre hizmet süresi;

1-5 yıl arası olanlara 14 gün,

5-10 yıl arası olanlara 20 gün,

15 yıl ve daha fazla olanlara ise 26 günden az olmamak üzere yıllık izin verilir. Bu sürelerin taraflarca anlaşılarak artırılması ise mümkün iken azaltılması mümkün değildir.

18 yaşında olanlar ve 18 yaşından daha küçük işçiler ile 50 yaşında olanlar ve 50 yaşından daha büyük işçilerin yıllık izinleri 20 günden daha az olamaz.

İşçinin yıllık izne hak kazanabilmesi için aynı işveren bir ya da daha fazla işyerinde çalıştığı süreler birleştirilir. Yani burada önemli olan işyeri değil, işverenin aynı olmasıdır.

YILLIK İZİN SÜRELERİ GELECEK SENELERDE KULLANILABİLİR Mİ?

Her bir hizmet yılına karşılık olan yıllık izin, yıllık izin hakkının doğduğu tarihten başlamak üzere, gelecek hizmet yılı içinde kullanılır. İşveren işçinin yıllık izinlerini ne zaman kullanacağı konusunda ancak yönetim hakkı çerçevesinde müdahale edebilir ancak bu izinlerin işçi tarafından kullanılmasına engel olamaz. Taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça, gelecek yıl içerisinde kullanılmayan yıllık izin günleri bir sonraki yıla devrolmaz. Yani işçi işverenin onayı olmadıkça geçmişten doğan ve kullanılmayan yıllık izin hakkı günlerini birleştirerek tek seferde kullanamaz.

Taraflar arasındaki iş akdi devam ettiği sürece, işveren tarafından işçiye kullanılmayan yıllık izin günlerinin karşılığında yıllık izin ücreti ödemesi yapılamayacaktır. Yani yıllık izin hakkının ücrete dönüşmesi için iş akdinin feshedilmesi gerekmektedir. İş sözleşmesinin feshi halinde kullanılmayan yıllık izin günlerinin karşılığı ücret işçiye işveren tarafından ödenir.

YILLIK İZİN SÜRELERİNDE İŞÇİNİN ÇALIŞMIŞ GİBİ SAYILMASI HALLERİ NELERDİR?

Bir yıllık sürede işçinin işe devamının kesilmesi halinde bu süreler hizmet süresine eklenerek yıllık izin hakkının başlama tarihi belirlenir. İş Kanunu 55.maddesinde belirtilen hususlar yıllık izin bakımından işçi çalışmış gibi değerlendirilir. Bu haller;

Yıllık izin bakımından çalışılmış gibi sayılan haller

Madde 55 - Aşağıdaki süreler yıllık ücretli izin hakkının hesabında çalışılmış gibi sayılır:

a) İşçinin uğradığı kaza veya tutulduğu hastalıktan ötürü işine gidemediği günler (Ancak, 25 inci maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen süreden fazlası

sayılmaz.).

b) Kadın işçilerin 74 üncü madde gereğince doğumdan önce ve sonra çalıştırılmadıkları günler.

c) İşçinin muvazzaf askerlik hizmeti dışında manevra veya herhangi bir kanundan dolayı ödevlendirilmesi sırasında işine gidemediği günler (Bu sürenin yılda 90 günden fazlası sayılmaz.).

d) Çalışmakta olduğu işyerinde zorlayıcı sebepler yüzünden işin aralıksız bir haftadan çok tatil edilmesi sonucu olarak işçinin çalışmadan geçirdiği zamanın onbeş günü (işçinin yeniden işe başlaması şartıyla).

e) 66 ncı maddede sözü geçen zamanlar.

f) Hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil günleri.

g) 3153 sayılı Kanuna dayanılarak çıkarılan yönetmeliğe göre röntgen muayenehanelerinde çalışanlara pazardan başka verilmesi gereken yarım günlük izinler.18

h) İşçilerin arabuluculuk toplantılarına katılmaları, hakem kurullarında bulunmaları, bu kurullarda işçi temsilciliği görevlerini yapmaları, çalışma hayatı ile ilgili mevzuata göre kurulan meclis, kurul, komisyon ve toplantılara yahut işçilik konuları ile ilgili uluslararası kuruluşların konferans, kongre veya kurullarına işçi veya sendika temsilcisi olarak katılması sebebiyle işlerine devam edemedikleri günler.

ı) (Değişik: 4/4/2015-6645/35 md.) Ek 2 nci maddede sayılan izin süreleri,

j) İşveren tarafından verilen diğer izinler ile 65 inci maddedeki kısa çalışma süreleri.

k) Bu Kanunun uygulanması sonucu olarak işçiye verilmiş bulunan yıllık ücretli izin süresi.

Bu durumda yıllık izin hesabında iş sözleşmesinin kesildiğinden bahsedilemeyeceğinden kanunda sınırlı sayıda sayılan süreler hizmet yılının hesabında göz önüne alınmayacaktır.

Ayrıca yıllık ücretli izin günleri, işveren tarafından verilmiş diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık günlerinden mahsup edilemez. Bununla birlikte yıllık izin günlerine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri de bu sürelerden sayılmaz.

YILLIK İZİN ÜCRETİ NASIL HESAPLANIR?

Yıllık izin ücreti, işçinin son 1 yıllık süre içinde kazandığı ücretin fiili olarak çalıştığı günlere bölünmesi ile belirlenecek ortalama ücret üzerinden hesaplanır. yıllık izin gününe rastlayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücretleri ayrıca işçiye ödenir. Yıllık izin ücretinin hesabında esas alınacak ücret ise, işçinin son aldığı ücrettir.

Sözleşmenin sona ermesi halinde işçinin hak ettiği yıllık izin varsa bu sürece ilişkin ücreti, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden işçiye yahut hak sahiplerine ödenir. Yıllık izin ücretinin ödenmesi için he ne kadar iş sözleşmesinin sona ermiş olması gerekmekte ise de, iş sözleşmesinin ne şekilde sona erdiğinin bir önemi bulunmamaktadır. Yani iş sözleşmesi işçinin kusuru sebebiyle sona erse dahi işçi yıllık izin ücretlerini işverenden talep edebilir.

YILLIK İZNİN KULLANILIP KULLANILMADIĞINI KİM İSPAT EDER?

Yıllık izinlerin işçi tarafından kullanıldığı yahut ücretlerinin ödendiğinin ispat yükü işveren üzerindedir. İşverenin işçinin yıllık izinlerini kullandığını tanıkla ispat edebilmesi mümkün ise de, yazılı ispat yöntemlerinin kullanılması tavsiye edilir.

YILLIK İZİN ÜCRETİ ALACAĞI İÇİN DAVA AÇMADAN ÖNCE ARABULUCULUK ZORUNLU MU?

İş Mahkemeleri Kanunu 3. maddesi ve Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu gereğince yıllık izin ücreti alacağı için arabuluculuk dava şartıdır ve dava açmadan önce arabuluculuk başvurusunda bulunulması zorunludur.

YILLIK İZİN ÜCRETİNİN ZAMANAŞIMI SÜRESİ NE KADARDIR?

Yıllık izin ücreti alacağının zamanaşımı süresi iş sözleşmesinin sona ermesinden itibaren 5 yıldır.

Hak kaybı yaşanmaması için bir avukattan hukuki hizmet alınmasını öneririz.