İŞÇİNİN İŞ SÖZLEŞMESİNİ HAKLI NEDENLE DERHAL FESİH HAKKI

İŞÇİ HANGİ HALLERDE İŞ SÖZLEŞMESİNİ DERHAL VE HAKLI SEBEPLE FESHEDEBİLİR?

“İşçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı” İş Kanunu’nun 24. maddesinde düzenlenmiştir.

Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:

I. Sağlık sebepleri:

a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.

b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.

II. Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:

a) İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.

b) İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.

c) İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa.

d) İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa.

e) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,

f) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları uygulanmazsa.

III. Zorlayıcı sebepler:

İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.

İşçi belirli veya belirsiz süreli iş sözleşmesini yukarıda yazılı sebeplerden biri ya da birkaçına dayanarak haklı nedenle ve derhal fesih hakkına sahiptir.

Sağlık sebeplerine dayanarak işçinin iş akdini derhal feshinde işin işçinin yaşayışı ya da sağlığı açısından tehlike arz etmesi yeterlidir. İşçinin bu durumu doktor raporu ile ispat edebilmesi önem arz etse de bu zorunlu değildir. Ayrıca sağlık durumunun sonradan bozulması da gerekmemektedir. Taraflar iş sözleşmesini imzalarken bu durumu konuşmuş olsalar dahi, işçi yine de bu sebebe dayanarak iş sözleşmesini feshedebilecektir. Burada önemli olan husus, işçinin sağlığının bozulması ile yaptığı iş ve işin niteliği arasında illiyet bağının kurulmasıdır. Madde gerekçesinde de açıkça, “Sözleşme yapılırken bilinsin ya da bilinmesin, işçinin yaptığı iş, işin niteliğinden kaynaklanan bir nedenle, işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa, işçi bildirim sürelerini beklemeksizin veya belirli süreli sözleşmelerde, süre dolmadan önce sözleşmeyi haklı nedenle feshedebilecektir.” denilmiştir.

İşverenin işin gerekleri ve esasları hakkında işçiye yanlış yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermesi ve işçiyi yanıltması halinde işçinin bu durumu öğrenmesi ile iş sözleşmesini derhal haklı nedene dayanarak feshi mümkündür.

Madde gerekçesinde işçini işyerinde diğer bir işçi ya da üçüncü kişiler tarafından cinsel tacize uğraması durumu “İşçinin işyerinde başka bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen onun gerekli önlemleri almaması durumunda, işçi sözleşmeyi haklı nedenle feshedebilecektir. Buradaki "gerekli önlemler" sözü ile anlatılmak istenen, işverenin, olayın tekrar etmemesi için çaba göstermesi, sözgelimi işçinin çalıştığı yeri değiştirmesi ya da tacizin ağırlığı karşısında tacizci işçinin işine son vermesidir.” şeklinde ele alınmıştır.

İşçinin ücretinin ödenmemesi hususunda salt ücret değil, toplu iş sözleşmesi gereğince tarafına ödenecek alacaklar ile işyeri uygulaması haline gelmiş alacakların ödenmesini de kapsamaktadır. Öyle ki işçinin herhangi bir işçilik alacağını alamaması yahut eksik alması işçiye bu madde gereğince iş sözleşmesini haklı nedenle derhal fesih imkanı tanımaktadır. Uygulamada işçinin iş sözleşmesini haklı olarak ve derhal feshetmesine yönelik en çok karşılaşılan durumlardan birisi olan işçinin ücretinin kanuna hükümlerine ve sözleşmeye uygun olarak hesaplanmaması ve ödenmemesidir. Kanunda belirtilen ücret, sadece net ücret üzerinden değil, tüm işçilik alacakları yönünden değerlendirilmelidir.

İş davalarında görevli ve yetki mahkeme, işin yapıldığı yer ya da gerçek ya da tüzel kişi davalının yerleşim yerinde bulunan iş mahkemesidir. İş mahkemesinin bulunmadığı yerlerde Asliye Hukuk Mahkemeleri İş Mahkemesi sıfatı ile davaya bakacaktır.

Hak kaybı yaşanmaması için bir avukattan hukuki hizmet alınmasını öneririz.